فرق «تجسس» با «تحسس»
پرسش :«تجسس» چه فرقی با «تحسس» دارد؟
پاسخ اجمالی :
«تجسس» بار منفی داشته و در اموری استفاده می شود که یک کار غیر اخلاقی صورت گرفته، اما «تحسس» زمانی استفاده می شود که انسان در جستجوی شیء مطلوبی باشد، همان گونه که حضرت یعقوب(ع) به فرزندانش می گوید: «یا بُنَىَّ فَتَحَسَّسُوا مِنْ یُوسُفَ». بعضی نیز تحسس را به معنی استراق سمع، و تجسس را به معنی جستجوی عملی در اسرار دیگران دانسته اند.
پاسخ :
«تجسّس» بار منفى دارد و معمولا در مواردى گفته مى شود که یک کار غیر اخلاقى صورت مى گیرد. ولى «تحسّس» در جایى به کار مى رود که انسان در جستجوى شىء مطلوبى باشد. چنانکه در داستان حضرت یوسف(علیه السلام) مى خوانیم که حضرت یعقوب(علیه السلام) به فرزندانش دستور داد: «یا بُنَىَّ اِذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یُوسُفَ وَ اَخِیْهِ وَ لا تَیْئَسُوا مِنْ رَوْحِ اللّهِ»(۱)؛ (اى فرزندان من بروید و از یوسف و برادرش جستجو کنید و از رحمت الهى مأیوس نشوید).
بعضى نیز گفته اند: تحسّس به معنى گوش دادن مخفیانه یا استراق سمع نسبت به سخنان دیگران است در حالى که تجسّس، جستجوى عملى از اسرار و عیوب دیگران مى باشد. این نکته قابل توجه است که نهى از تجسّس در آیه سوره حجرات، هیچ قید و شرطى ندارد، و این نشان مى دهد اصل بر حرمت تجسّس به عنوان یک قاعده کلى است، و اگر در شرایط خاصى به خاطر اهداف مهمترى مجاز شمرده شود، عنوان استثناء خواهد داشت.(۲)
پی نوشت :
(۱). قرآن کریم، سوره یوسف، آیه ۸۷.
(۲). اخلاق در قرآن، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، مدرسه الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم، ۱۳۷۷ ش، چاپ اول، ج ۳، ص ۳۴۸.
نرم افزار شبهات کلامی
آخرین نظرات