جایگاه مشورت در تعالیم اسلامی

پرسش :مشورت در تعالیم اسلامی چه جایگاهی دارد؟

پاسخ اجمالی :

بى شک شورا یکى از تعلیمات اساسى اسلام است. قرآن علاوه بر این که انجام کارها با مشورت را یکى از نشانه هاى اصلى اهل ایمان مى شمرد و آن را در ردیف نماز و زکات ـ که از ارکان اسلام است ـ قرار مى دهد. به پیامبر(ص) نیز با صراحت دستور مى دهد که با مؤمنان در امور مهم مشورت کند؛ با این که مى دانیم آن حضرت علاوه بر ارتباط مستقیم با عالم وحى از نظر عقلانى مافوق افراد بشر بود.

پاسخ :

بى شک شورا یکى از تعلیمات اساسى اسلام است که در قرآن مجید و روایات بازتاب گسترده اى دارد. قرآن علاوه بر این که انجام کارها با مشورت را یکى از نشانه هاى اصلى اهل ایمان مى شمرد و آن را در ردیف نماز و زکات ـ که از ارکان اسلام است ـ قرار مى دهد، مى فرماید: «وَ الَّذینَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَمْرُهُمْ شُورى بَیْنَهُمْ وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ»؛ (کسانى که دعوت پروردگارشان را پذیرفتند و نماز را برپا داشته و کارهایشان به طریق مشورت، در میان آنها صورت مى گیرد و از آنچه به آنها روزى داده ایم انفاق مى کنند).(۱)
خداوند به پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) نیز با صراحت دستور مى دهد که با مؤمنان در امور مهم مشورت کند، با این که مى دانیم آن حضرت علاوه بر ارتباط مستقیم با عالم وحى از نظر عقلانى مافوق افراد بشر بود و با این حال مى فرماید: «وَ شاوِرْهُمْ فِى الاَْمْرِ».(۲)
در مسأله مشورت، مهم انتخاب مشاورى است که داراى صفات ویژه اى باشد همانطور که در خطبه۳۵ نهج البلاغه به آن اشاره شده است و آن این که خیرخواه و مهربان و آگاه و پرتجربه باشد. «اَلنّاصِحِ الشَّفیقِ الْعالِمِ الْمُجَرِّبِ». و به یقین مخالفت با رأى چنین کسى نتیجه اى جز حسرت و ندامت نخواهد داشت.
چنان که متمردان لجوج در صفیین با نظر امیرالمومنین(علیه السلام) به مخالفت پرداختند و چیزی جز حسرت و ندامت عائدشان نشد. ولى به هر حال امام (علیه السلام) نظر خیرخواهانه خود را به عنوان رأى ناصح شفیق و عالم مجرّب در اختیار آنان گذارد، ولى افسوس و صد افسوس که آنها نه تنها پذیرا نشدند، بلکه با امام (علیه السلام) به مبارزه برخاستند و او را تهدید به قتل کردند و نتیجه آن، همان رسوایى تاریخى و ندامت شدید و غیر قابل جبران بود. و این خیره سرى راه را براى حکومت جائران در آن منطقه تا قرنها هموار ساخت.(۳)

پی نوشت :

(۱). سوره شورى، آیه ۳۸.

(۲). سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.

(۳). گرد آوری از کتاب: پیام امام امیر المومنین علیه السلام‏، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى، دار الکتب الاسلامیه‏، تهران‏، ۱۳۸۵ ه. ش‏، ج۲، ص ۳۶۸.

نرم افزار شبهات کلامی

https://makarem.ir

رسول اكرم ” صلی الله علیه و آله ” وارد مسجد مسجد مدينه شد ، چشمش به دو اجتماع افتاد كه از دو دسته تشكيل شده بود ، و هر دسته‏اي حلقه‏اي تشكيل‏ داده سر گرم كاري بودند : يك دسته مشغول عبادت و ذكر و دسته ديگر به‏ تعليم و تعلم و ياد دادن و ياد گرفتن سرگرم بودند ، هر دو دسته را از نظر گذرانيد و از ديدن آنها مسرور و خرسند شد . به كساني كه همراهش بودند رو كرد و فرمود : ” اين هر دو دسته كار نيك مي‏كنند وبر خير و سعادتمند ” . آنگاه جمله ‏اي اضافه كرد : ” لكن من براي تعليم و داناكردن فرستاده شده ‏ام ” ، پس خودش به طرف همان دسته كه به كار تعليم و تعلم اشتغال داشتند رفت ، و در حلقه آنها نشست.

?داستان راستان شهید مطهری، جلد ۱

​#فن_بیان #سخنوری 

? برای افزایش قدرت بیان و صحبت در مورد موضوعات مختلف چه باید کرد؟

۱ - زیاد مطالعه کنید تا با واژه ها و کلمات و جملات مختلف بیشتر آشنا شده و هنگام نیاز از آن استفاده کنید.

۲ - با دوستان و نزدیکان سر سخن را باز کنید و درباره یکی از موضوعات روز و عمومی صحبت کنید و یا درباره نقطه نظرات دیگران فعال برخورد کنید و اظهار نظر نمایید و روش مواجهه با دیگران را تمرین کنید تا توان روانی و روحی شما بالا برود.

۳ - سعی کنید در کلاس درس درباره یکی از موضوعات رشته تحصیلی و مواد درسی خود، مطالعه بیشتری انجام داده و در قالب کنفرانس و یا سوال و جواب، مطالب گرد آوری شده را به دیگر دانشجویان منتقل کنید.

۴ - کتاب هایی که درباره سخن و سخنوری و فن ایراد سخنرانی، نوشته شده است مطالعه کنید. مانند ” آیین سخنرانی، دیل کارنگی ” انتشارات پیمان و نیز سخن و سخنوری، نوشته مرحوم فلسفی.

۵ - برای سخنرانی کردن و روان صحبت کردن با دیگران، سعی کنید اعتماد به نفس خود را با تسلط بر موضوع سخن بالا ببرید. 

? این اهرم را در اختیار داشته باشید و بعد از آن در برابر هر ذهنیتی که به شما ناتوانی را القا می کند ایستادگی کرده و خود را کاملاً مسلط و توانا بشمارید و همین اوصاف را به خود تلقین کنید و با خود بگویید: 

“من توانا، مسلط بر خود، ماهر در سخنرانی و زبر دست هستم و تحت تأثیر جو و محیط و ایرادات دیگران و حتی مزاحمتهای شنوندگان قرار نمی‌گیرم و…”

۶ - کارهای نخستین را از اقدامات کوچک تر آغاز کنید و سنگ بزرگ بر ندارید، هر فعالیتی را باید از   قدم‌های کوچک شروع کرد تا جرائت و توانایی انسان به مرور بالا برود.

۷ - به هنگام ارایه سخن به فعالیت های دیگران (چه پسندیده چه ناپسند) توجه نکنید و تمام اهتمام خود را متوجه انجام سخنرانی خود نمایید و خونسردی خود را حفظ کنید. 

۸ - سخنرانی خود را از موضوعات کوچک، کاملاً در دسترس، آسان، مورد علاقه و رغبت خود و با سابقه علمی قبلی انتخاب کنید تا از ادامه آن احساس غربت و بیگانگی نکنید.

 

۹ - قبل از پرداختن به سخنرانی مدتی با خود تمرین کنید و همان سخنان را در ذهن مرور کنید.

 

۱۰ - همیشه از راهنمایی علمی افراد آشنا با مطلب بهره بگیرید و قبلاً از آنها مشورت بگیرید.

? #فن_بیان و #مهارتهای_اجتماعی

? @fanebayyanit

یه کانال خوب در ایتا?☝️

خطبه ۴- نهج البلاغه

اندرز به مردم
ويژگيهاي اهل بيت (ع)

?شما مردم به وسيله ما، از تاريكيهاي جهالت نجات يافته و هدايت شديد، و به كمك ما، به اوج ترقي رسيديد، صبح سعادت شما با نور ما درخشيد، كر است گوشي كه بانگ بلند پندها را نشنود، و آن كس را كه فرياد بلند، كر كند، آواي نرم حقيقت چگونه در او اثر خواهد كرد؟ قلبي كه از ترس خدا لرزان است، همواره پايدار و با اطمينان باد
من همواره منتظر سرانجام حيله گري شما مردم بصره بودم، و نشانه هاي فريب خوردگي را در شما مي نگريستم، تظاهر به دينداري شما پرده اي ميان ما كشيد ولي من با صفاي باطن درون شما را مي خواندم. من براي واداشتن شما به راههاي حق، كه در ميان جاده هاي گمراه كننده بود بپا خاستم در حالي كه سرگردان بوديد، و راهنمايي نداشتيد، به دنبال رهبر و راهنما بوديد اما او را نمي يافتيد، امروز زبان بسته را به سخن مي آورم، دور باد راي كسي كه با من مخالفت كند، از روزي كه حق به من نشان داده شد، هرگز در آن شك و ترديد نكردم، كناره گيري من چونان حضرت موسي (ع) برابر ساحران است كه بر خويش بيمناك نبود، ترس او براي اين بود كه مبادا جاهلان پيروز گردند و دولت گمراهان حاكم گردد، امروز ما و شما بر سر دوراهي حق و باطل قرار داريم، آن كس كه به وجود آب اطمينان دارد تشنه نمي ماند.**

?تاکید اسلام بر احترام به پدر و مادر

?⁉️پرسش :دیدگاه اسلام در مورد احترام به پدر و مادر چیست؟

پاسخ اجمالی :

با اینکه عواطف انسانى و مسأله حق شناسى، بر احترام به والدین حکم می کند،  لکن باز اسلام تاکیدات بسیاری در این زمینه دارد، و آن را هم ردیف با توحید قرار داده، صراحتاً احترام به والدین کافر را نیز لازم می داند و سپاسگذاری از والدین را در ردیف شکرگزارى خدا قرار می دهد و کمترین رنجش و بى احترامى به آنها را جایز نمی داند. حتی عدم اطاعت از پیشنهادهاى غیر منطقى و خلاف شرع آنها نیز باید با برخوردی شایسته، منطقى و همراه با وظیفه امر به معروف در بهترین صورتش باشد.

پاسخ :

گر چه عواطف انسانى و مسأله حق شناسى، به تنهائى براى رعایت احترام در برابر والدین کافى است، ولى از آنجا که اسلام حتى در مسائلى که هم عقل در آن استقلال کامل دارد و هم عاطفه آن را به وضوح درمى یابد، سکوت روا نمى دارد، بلکه به عنوان تأکید در این گونه موارد دستورات لازم را صادر مى کند در مورد احترام والدین آن قدر تأکید کرده است که در کمتر مسأله اى دیده مى شود. به عنوان نمونه به چند قسمت اشاره مى کنیم:
الف ـ در چهار سوره از قرآن مجید، نیکى به والدین، بلافاصله بعد از مسأله توحید قرار گرفته، این هم ردیف بودن دو مسأله بیانگر این است که اسلام تا چه حدّ براى پدر و مادر احترام قائل است. در سوره «بقره» آیه ۸۳ مى خوانیم: «لاتَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً». و در سوره «نساء» آیه ۳۶: «وَ اعْبُدُوا اللّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً». و در سوره «انعام» آیه ۱۵۱ مى فرماید: «أَلاّ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً». و در سوره «اسراء» آیه ۲۳ نیز، این دو را قرین با هم مى بینیم: «وَ قَضى رَبُّکَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً».
ب ـ اهمیت این موضوع تا آن پایه است که هم قرآن و هم روایات صریحاً توصیه مى کنند که حتى اگر پدر و مادر کافر باشند رعایت احترامشان لازم است. در سوره «لقمان» آیه ۱۵ مى خوانیم: «وَ إِنْ جاهَداکَ عَلى أَنْ تُشْرِکَ بِی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوف»؛ (اگر آنها به تو اصرار کنند که مشرک شوى، اطاعتشان مکن، ولى در زندگى دنیا به نیکى با آنها معاشرت نما)!
ج ـ شکرگزارى در برابر پدر و مادر در قرآن مجید، در ردیف شکرگزارى در برابر نعمت هاى خدا قرار داده شده، چنان که مى خوانیم: «أَنِ اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ».(۱) با این که نعمت خدا بیش از آن اندازه است که قابل احصاء و شماره باشد، و این دلیل بر عمق و وسعت حقوق پدران و مادران مى باشد.
د ـ قرآن، حتى کمترین بى احترامى را در برابر پدر و مادر اجازه نداده است. در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «لَوْ عَلِمَ اللّهُ شَیْئاً هُوَ أَدْنَى مِنْ أُفّ لَنَهى عَنْهُ وَ هُوَ مِنْ أَدْنَى الْعُقُوقِ وَ مِنَ الْعُقُوقِ أَنْ یَنْظُرَ الرَّجُلُ إِلى والِدَیْهِ فَیُحِدَّ النَّظَرَ إِلَیْهِم»؛ (اگر چیزى کمتر از اف وجود داشت خدا از آن نهى مى کرد [اف، کمترین اظهار ناراحتى است] و این حداقل مخالفت و بى احترامى نسبت به پدر و مادر است، و از این جمله، نظر تند و غضب آلود به پدر و مادر کردن مى باشد).(۲)
هـ ـ با این که جهاد، یکى از مهمترین برنامه هاى اسلامى است، مادام که جنبه وجوب عینى پیدا نکند، یعنى داوطلب به قدر کافى باشد، بودن در خدمت پدر و مادر از آن مهمتر است، و اگر موجب ناراحتى آنها شود، جایز نیست. در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: مردى نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمده عرض کرد: من جوان با نشاط و ورزیده اى هستم و جهاد را دوست دارم ولى مادرى دارم که از این موضوع ناراحت مى شود، پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «ارْجِعْ فَکُنْ مَعَ والِدَتِکَ فَوَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ لاَ ُنْسُهَا بِکَ لَیْلَةً خَیْرٌ مِنْ جِهاد فِی سَبِیلِ اللّهِ سَنَة»؛ (برگرد و با مادر خویش باش، قسم به آن خدائى که مرا به حق مبعوث ساخته است، یک شب مادر با تو مأنوس گردد از یک سال جهاد در راه خدا بهتر است»!(۳) ولى، البته هنگامى که جهاد، جنبه وجوب عینى پیدا کند، کشور اسلامى در خطر قرار گیرد و حضور همگان لازم شود، هیچ عذرى پذیرفته نیست، حتى نارضائى پدر و مادر. در مورد سایر واجبات کفائى و همچنین مستحبات، مسأله همان گونه است که در مورد جهاد گفته شد.
و ـ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «إِیّاکُمْ وَ عُقُوقَ الْوالِدَیْنِ فَإِنَّ رِیحَ الْجَنَّةِ تُوجَدُ مِنْ مَسِیرَةِ أَلْفِ عام وَ لا یَجِدُها عاقٌّ»؛ (بترسید از این که عاق پدر و مادر و مغضوب آنها شوید، زیرا بوى بهشت از هزار سال راه به مشام مى رسد، ولى هیچ گاه به کسانى که مورد خشم پدر و مادر هستند، نخواهد رسید).(۴) این تعبیر اشاره لطیفى به این موضوع است که چنین اشخاصى نه تنها در بهشت گام نمى گذارند، بلکه در فاصله بسیار زیادى از آن قرار دارند و حتى نمى توانند به آن نزدیک شوند. «سید قطب» در تفسیر «فى ظلال» حدیثى به این مضمون از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل مى کند که: مردى مشغول طواف، مادرش را بر دوش گرفته طواف مى داد، پیامبر(صلى الله علیه وآله) را در همان حال مشاهده کرد، عرض کرد: آیا حق مادرم را با این کار انجام دادم؟ فرمود: «نه حتى جبران یکى از ناله هاى او را (به هنگام وضع حمل) نمى کند»!(۵)
در پایان این بحث، ذکر این نکته را لازم مى دانیم: گاه مى شود پدر و مادر پیشنهادهاى غیر منطقى و یا خلاف شرع به انسان مى کنند، بدیهى است اطاعت آنها در هیچ یک از این موارد لازم نیست، ولى با این حال باید با برخورد منطقى و انجام وظیفه امر به معروف در بهترین صورتش، با این گونه پیشنهادها برخورد کرد.
سخن خود را در این زمینه با حدیثى از امام کاظم(علیه السلام) پایان مى دهیم: کسى نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمد و از حق پدر و فرزند سؤال کرد، فرمود: «لا یُسَمِّیهِ بِاسْمِهِ وَ لایَمْشِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لایَجْلِسُ قَبْلَهُ وَ لایَسْتَسِبُّ لَه»؛ (باید او را با نام صدا نزند [بلکه بگوید پدرم!]، جلوتر از او راه نرود، قبل از او ننشیند، و کارى نکند که مردم به پدرش بدگوئى کند [نگویند خدا پدرت را نیامرزد که چنین کردى!]).(۶)، (۷)

پی نوشت :

(۱). سوره لقمان، آیه ۱۴.

(۲). «جامع السعادات»، جلد ۲، صفحه ۲۵۸؛ «بحار الانوار»، جلد ۷۱( یا ۷۴)، صفحه ۶۴.

(۳). «جامع السعادات»، جلد ۲، صفحه ۲۶۰؛ «بحار الانوار»، جلد ۷۱( یا ۷۴)، صفحه ۵۹.

(۴). «جامع السعادات»، جلد ۲، صفحه ۲۵۷؛ «بحار الانوار»، جلد ۷۱( یا ۷۴)، صفحه ۶۱.

(۵). «فى ضلال»، جلد ۵، صفحه ۳۱۸.

(۶). «نور الثقلین»، جلد ۳، صفحه ۱۴۹.

(۷). گرد آوری از کتاب: تفسیر نمونه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دار الکتب الإسلامیه، چاپ بیست و ششم، ج ۱۲، ص ۹۵.

نرم افزار شبهات کلامی

https://makarem.ir